میگه :
_ چی میشه [عادل مشرقی] رو که گرفتن ، بعدش معلوم بشه که قاتل اصلیِ زنِ « حمید دوستدار » همون دختره بوده که نقششو مهناز افشار بازی کرده ( خیلی هم خوب بازی کرده ها _ اینو دوتامون می گیم ) . اون وقت عادل یه مدت زندون می مونه و دوباره آزاد می شه ، میره پی زندگی و عشقش ...
آه می کشه ، با یه لبخند محو .
می گم :
_ گیریم که اینطور بشه ؛ [ لیلا ] رو چیکار می کنی که هم سمّ بهش خوروندن هم گلوله زدنش ؟
( خودمم ناراحت می شم از این تصور _ به خصوص از تصور عادل بدون لیلا ... )
یه کم مکث می کنه و بعد تندی میگه :
_ خب واسه اونم می شه یه فکری کرد ؛ این که تصور کنیم سمّی که دختره ریخته توی لیوان شیر لیلا ، اشتباهی سم نبوده باشه . می فهمی ؟
« اوهوم » که میگم ، به سرعت ادامه میده :
_ گلوله رو هم به [ کارگردان ] می گیم بی خیالش شه ؛ یعنی بذاره شلیک بشه ها ، اما با فاصلۀ میلیمتری از کنار لیلا رد بشه . یا این که زیاد جدّی نباشه و یه خراش جزئی ... .
قبل از این که تصوراتمون کامل بشه لبخند رضایت مندی مون رو یه تلخی جبرآلود محو می کنه !
***
عادل مشرقی !
باور کن ما تقصیری نداشتیم . دیدی که تمام سعیمونو واسه عوض کردن قسمت مهمّی از سرنوشتت کردیم . ولی خب دیگه ، گاهی نمی تونیم اندوه مونو پنهان کنیم ، واقعاً نمی تونیم .
می بینی بعضی شخصیت ها رو اگه بخوای یه خطّ سیر دیگه ای واسشون تعیین کنی ، از قالب اصلیشون فاصله می گیرن _ حالا کم و زیادش فرقی نمی کنه امّا به هر حال می خوره تو ذوقت و ترجیح میدی گرفتار همون جبر و تلخی معهود خودشون باشن . امّا تو رو هر جوری که بنویسن و هر مسیری که پیش پات بذارن ، همون خودت می مونی ؛ عادل مشرقی !
باد می وزد
و میوه نمی داند
که وقت افتادن او امروز است
تو هم برو
تا امروز چه تعداد پرنده رفته اند و دیگر باز نگشته اند
من دلم به دوری عادت دارد
می روی و جاده پشت سرت آه می کشد
می چرخم و دم به دم شعله ورتر می گردم
چه بسیارند آنها که با اشتیاق صدای تو را گوش می دهند
و آنگاه که صبح فرا می رسد
ناله ها بر می آید که :
« بازگرد
ای شب مقدس ! ای رؤیاهای شکـّرین !
دوباره باز گرد »
...
بخشی از شعر شمس لنگرودی که هفته ی پیش یه جایی شنیدم .
خب ،
اون روز دوست داشتنیِ فراموش نشدنی که تو سالن مطالعۀ اون کتابخونه _ که خیلی از سرشاری ها و سرگشتگی هامو بهش مدیونم _ نشسته بودم و ولع آلود ، مجلۀ مورد علاقۀ اون سالهام _ جناب گلستانه _ رو ورق می زدم ،
اون شماره شو می گم که ویژۀ « مارگریت دوراس » بود ( یادم باشه [پیام یزدانجو] می گه : تلفّظ درستش « دورا » هست ) ،
نشسته بودم توی آخرین دقایق زمان باقی مونده م ، تند و تند اسم کتابای دوراس رو با تاریخ چاپشون ، تو یه فیش کوچولو _ از همون پشت زردایی که اون سالها داشتم _ می نوشتم . حالا همچین کم هم نبودن و آخراش دیگه داشتم پشیمون می شدم که : « که چی ؟ اینا رو تند تند داری می نویسی واسه چی ؟ خیلیاشون _ یعنی بیشترشون _ هنوز ترجمه هم نشدن ! به چه دردت می خوره داشتن اسمشون ؟ »
دیدم چند تا بیشتر نمونده . جلوی تردید زودگذر و گرفتم ....
حالا الآن....
بعد ِ چند سال ....
یکی از کتابای مربوط به زندگی و آثار دوراس رو داری . خیالت جَمعه که می تونی سال انتشار آثارشو از کتابنامۀ انتهاش پیدا کنی .
کتابو بر می داری ...
نه کتابنامه داره ، نه یه چیزی مث فهرست اعلام و راهنما و نمایه ... که دیگه الآن ته ِ همۀ کتابای قابل توجّه چاپ می شه !
دوراس و ... اسم کتاباشو ....
یه دفعه یاد اون فیشای پشت زرد کوچولو میفتی !
اگه نگهشون داشته باشم !
ب ب ب .... مممممممممم ...... اااااااااا ممممممممم ....... کجا بودن ؟ توی سالنامۀ همون روزا ؟ نه! .......
تو یه پاکت سفید ، کنار بقیۀ یادداشت های سیراب کنندۀ اون سالها !
نگهشون داشته بودم !
همه شونو !
حالا می تونم سال انتشار هر کتابی از دوراس رو که نیاز باشه ، وارد کنم .
از این به بعد باید بیشتر مراقب یادداشت های کوچولوی دوست داشتنی م باشم .
و یه جای ثابتِ همیشه در خاطر موندنی براشون در نظر بگیرم .
این وسط خاطرۀ شیرین اون روزای ( « دوست داشتنیِ فراموش نشدنی که تو سالن مطالعۀ اون کتابخونه » ) هستن که سلول های ذهنت رو رخوتناک کردن ! وگرنه خیلی راحت ، با یه search می شه نه تنها سال انتشار کتابای دوراس ، که ... نمی دونم خیلی چیزای دیگه رو از دل و رودۀ اینترنت کشید بیرون .
تو قسمتی از نوشتۀ داریوش فرهنگ ، این جمله ها بود :
« آنقدر سیر و سفر در احساس و خیال است، آنقدر پرنده احساس ما میل پرواز به دوردست ها را دارد که اگر مقداری کم، مهارش نکنی تو را ویران می کند، همه را ویران می کند، از تنظیم خارج می کند ... »
اصلش [ اینجاست ] و در کل مربوط به یه موضوع خاص . به من چه که این جمله ها رو اگه جدا بخونیم یه حال و هوای خاص ایجاد می کنن در آدم . به من چه که کل نوشتۀ ایشون مربوط به یه موضوع خاصه که ممکنه همه خوششون نیاد ! من وظیفه م بود نقل کنم منبع رو .
کیومرث پور احمد که در زمان ساخت فیلم « خانه ی دوست کجاست » دستیار کارگردان بوده ، در سال ١٣۶٨ در کتابی* وقایع نگاری پشت صحنه ، فیلمنامه ، نظر منتقدان و نظر تماشاگران رو منتشر کرده .
بخشی از صفحات ابتدایی کتاب اختصاص داره به چگونگی جلب موافقت پدر و مادر بچه ها ( بابک و احمد احمد پور که نقش های اصلی رو بازی کردن ) ، که اتفاقاً کار سختی هم بود :
« قبل از عقد قرارداد مادر بچه ها می گوید :
_ من نمی خوام بچه م از درس و مشق وابمونه و یک عمر سرگردون این کار باشه .
توی دلم به این زن احسنت می گویم چون انگار او نسبت به کشش غیر قابل مقاومت بچه ها و نوجوانان به سینما آگاه است و از حالا می خواهد با این خطر مقابله کند . اما دنباله ی حرف های زن کنجکاوی را بر می انگیزد :
_ من نمی دونم که این کار چه کاریه که باید این همه سال طول بکشه ؟ من می دونم اگه بچه م بیاد توی فیلم ، دیگه بچه ی من نیست . سی سال بعد هم که اون بزرگ بشه از کجا معلوم که من زنده باشم و بتونم پیداش کنم ؟
چرا او فکر می کند که کار ما سال ها طول خواهد کشید ؟
بالاخره کاشف به عمل می آید که او در سفر اخیر خود به تهران در خانه ی یکی از آشنایان یک فیلم هندی دیده است ( تنها فیلمی که به عمرش دیده ) . داستان این فیلم طبق معمول ماجرای بچه ی گمشده ای است که سالها بعد وقتی مرد بزرگی می شود مادرش را طی یک زوم سریع به همراه یک موسیقی بسیار هیجان انگیز پیدا می کند .
ظاهراً مادر بچه ها فکر کرده است فیلم ما هم سی سال طول خواهد کشید و ... »
* خانه ی دوست کجاست ؛ نوشته ی کیومرث پور احمد ؛ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ؛ ١٣۶٨ / ص ص ١٣ و ١۴ .